Fajans Włocławski

Fajans włocławski to wyjątkowy rodzaj ceramiki, który jest ściśle związany z historią i kulturą regionu Kujaw w Polsce. Produkcja fajansu we Włocławku rozpoczęła się w XIX wieku i szybko zyskała uznanie dzięki wyjątkowej jakości i artystycznemu wykonaniu produktów.

Warto również wspomnieć, że produkcja fajansu we Włocławku była ściśle związana z rozwojem przemysłu ceramicznego w Polsce i miała znaczący wpływ na kształtowanie się tożsamości kulturalnej regionu. Pomimo zmieniających się czasów i wyzwań, tradycja produkcji fajansu we Włocławku jest kontynuowana, a wyroby te cieszą się niesłabnącą popularnością zarówno w kraju, jak i za granicą.

Początki fajansu włocławskiego

Pierwsza fabryka fajansu we Włocławku została założona w 1873 roku przez Zygmunta Kühfelda, Dawida Czamańskiego, Izydora Szrejera i Bernarda Boasa. Założyciele ci przyczynili się do rozwoju i popularyzacji fajansu włocławskiego, wprowadzając innowacje i unikatowe wzory, które stały się znane na całym świecie. Od tego czasu, włocławski fajans zyskał międzynarodową sławę i uznanie dzięki swojej wyjątkowej jakości, artystycznemu wykonaniu oraz unikatowym wzorom, które często czerpały inspiracje z lokalnego folkloru i tradycji. 

Fajans włocławski przetrwał wiele wyzwań, w tym pożar w 1880 lub 1881 roku, który zniszczył pierwszą fabrykę. Pomimo tego, produkcja została szybko wznowiona, a fajans włocławski kontynuował swoją tradycję jako symbol rzemiosła artystycznego i kulturalnego dziedzictwa Polski.

Wyroby fajansowe produkowane we Włocławku były niezwykle różnorodne. Obejmowały one nie tylko tradycyjne naczynia kuchenne, takie jak talerze czy misy, ale także elementy dekoracyjne, takie jak figurki, wazony czy talerze zdobione bogatymi, ręcznie malowanymi wzorami. Wzory te często odzwierciedlały bogactwo kulturowe regionu Kujaw, wyrażając jego historię i tradycje w formie ceramicznych dzieł sztuki.

Fajans włocławski w epoce międzywojennej

W okresie przedwojennym, fajans włocławski był eksportowany do wielu krajów na całym świecie, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia na międzynarodowych wystawach. Jego obecność na takich imprezach jak Wystawa Światowa w Paryżu w 1925 roku, czy Wystawa Światowa w Nowym Jorku w 1939 roku, świadczy o międzynarodowym uznaniu i aprecjacji dla tego rodzaju ceramiki. Produkty te były cenione za swoją trwałość, funkcjonalność oraz bogatą paletę dekoracji, które były ręcznie malowane lub nakładane techniką szablonową. Wzory często były inspirowane naturą, historią oraz tradycyjnymi motywami ludowymi, co nadawało im unikalnego charakteru.

W międzywojniu fajans włocławski kontynuował swoją tradycję innowacji i artystycznego mistrzostwa, angażując wybitnych artystów i projektantów do współpracy. To zaowocowało powstaniem wielu niezwykłych kolekcji, które odzwierciedlały ducha czasu, łącząc tradycję z nowoczesnością. Współpraca z artystami takimi jak Konstanty Laszczka, który był znanym polskim rzeźbiarzem i medalistą, przyczyniła się do rozwoju i popularyzacji fajansu włocławskiego. Laszczka stworzył serię płaskorzeźb, które były używane do dekoracji różnych przedmiotów, takich jak wazony czy talerze.

Fajans włocławski, choć głęboko zakorzeniony w tradycji, był również pod wpływem zmieniających się trendów i stylów artystycznych. W okresie międzywojennym, pod wpływem Art Deco, wyroby zaczęły przybierać nowe, geometryczne formy, a dekoracje stały się bardziej stonowane i uproszczone. To podejście pozwoliło na eksplorację nowych możliwości wyrazu artystycznego i designu. To nie tylko przedmioty użytkowe, ale także wyjątkowe dzieła sztuki, które odzwierciedlają bogatą historię i kulturę regionu, będąc jednocześnie świadectwem wyjątkowego rzemiosła i talentu artystycznego. Fabryka Fajansu we Włocławku kontynuuje tę bogatą tradycję, łącząc ją z nowoczesnymi technikami produkcji. Dzięki temu, fajans włocławski nadal jest żywą i dynamicznie rozwijającą się częścią kultury regionu, a wyroby te cieszą się niesłabnącą popularnością zarówno w Polsce, jak i na świecie, będąc cenionym elementem kolekcji i wystroju wnętrz.

Powojenne odrodzenie produkcji fajansu włocławskiego

Po zakończeniu II Wojny Światowej, wraz z przemianami społeczno-politycznymi, nastąpiła znacząca zmiana w postrzeganiu fajansowego piękna. W 1949 roku włocławskie zakłady odwiedził Antoni Buszek, absolwent krakowskiej ASP i członek Warsztatów Krakowskich. Buszek wprowadził nowe koncepcje, inspirowane sztuką ludową, podkreślając regionalny charakter wyrobów. W latach 50. i 60. XX wieku, dzięki działalności Ośrodka Wzorującego, na wyrobach dominowały odręcznie wykonane, charakterystyczne dekory kwiatowe oraz tradycyjne dekoracje podszkliwne. W tym okresie powstały również awangardowe projekty, nazywane „pikasiakami”, które zdobiły wyroby w stylu new look.

Ciekawostką jest również fakt, że w okresie PRL-u, władze podjęły decyzję o utworzeniu w Włocławku Państwowej Wytwórni Porcelany. Miało to na celu ożywienie i modernizację przemysłu ceramicznego. W wyniku tej decyzji, w 1966 roku, rozpoczęto produkcję porcelany, która była eksportowana głównie na rynek radziecki. Warto również wspomnieć o znaczeniu edukacyjnym fajansu włocławskiego. Wiele wzorów i dekoracji było wykorzystywanych jako materiały dydaktyczne, pomagając w edukacji i szkoleniu przyszłych pokoleń artystów i rzemieślników. Było to szczególnie ważne w okresie, gdy Polska starała się odbudować i rozwinąć swoje tradycje artystyczne i rzemieślnicze po zniszczeniach wojennych.

Fajans włocławski współcześnie

Dzisiejsza fabryka fajansu we Włocławku, prowadzona przez Tyberiusza Rajs, kontynuuje tradycję, jednocześnie wprowadzając innowacje. Fabryka nie tylko wznowiła produkcję kultowych modeli, ale także systematycznie wprowadza na rynek nowe fasony fajansowych wyrobów użytkowych i dekoracyjnych. Współpraca z doświadczonymi malarkami ceramiki, które były związane z zakładem także w przeszłości, pozwala na utrzymanie autentyczności i jakości produktów.

XXI wiek przyniósł nowe możliwości dla fajansu włocławskiego. W 2022 roku, dzięki inicjatywie marki Fajansowe.love, tradycyjne wzory fajansowe zostały przeniesione na biżuterię. Klasyczne motywy zdobnicze, tak charakterystyczne dla regionu kujawsko-dobrzyńskiego, znalazły swoje miejsce na koralikach, perełkach i medalionach. Po raz pierwszy w historii, fajans został połączony z materiałami szlachetnymi, takimi jak złoto czy srebro, tworząc unikatowe wyroby biżuteryjne.

Współczesne kolekcje biżuteryjne łączą tradycję z nowoczesnością, dając szansę na przedłużenie tej wyjątkowej historii. Wierzymy, że nowe biżuteryjne kolekcje zadowolą gusta współczesnych odbiorców, kontynuując tradycję i piękno fajansu włocławskiego. Dziś fajans włocławski jest uważany za jeden z symboli polskiego rzemiosła artystycznego. Jest ceniony przez kolekcjonerów i miłośników ceramiki z całego świata. Współczesne wyroby kontynuują tradycję, jednocześnie adaptując się do nowoczesnych trendów i potrzeb rynku.

A czy Tobie znane były wcześniej dzieje fajansu włocławskiego? Napisz w komentarzu, czy masz u siebie coś z fajansowego świata!